Op deze dag van de Franse presidentsverkiezingen is het belangrijk na te denken over het electoraat van Marine Le Pen. Door de opzet van de Franse verkiezingen in een getrapte vorm is het onwaarschijnlijk dat Le Pen vanavond de nieuwe president zal worden. Maar winst of verlies, Marine Le Pen zal niet van het politieke toneel verdwijnen. Evenmin verdwijnen de kiezers die op haar stemden. Het is dus belangrijk dat de zorgen van de populistische kiezer serieus worden genomen.
Voor alle politici van populistische snit geldt dat ze fijne radar hebben voor wat een bepaald deel van het electoraat leeft. Hun zorgen, angsten en belangen zijn lange tijd niet opgemerkt of genegeerd. Hun zorgen gaan over immigratie en integratie, over globalisering en Europa.
Globalisering heeft de wereld rijker gemaakt en Nederland heeft daar volop van geprofiteerd. Het project van Europese eenwording is een geweldige succes dat zorgde voor vrede en welvaart op het continent. Maar globalisering kent ook veel verliezers. Het zorgt voor goedkopere telefoons die nu voor iedereen betaalbaar zijn, maar ook zorgt het er voor dat industrie gemakkelijk verplaatst wordt naar locaties waar arbeid goedkoper is. Nederland profiteerde volop van de open grenzen die handel gemakkelijker maakt, maar de keerzijde is intrede van grote hoeveelheid goedkope arbeid van buiten de grenzen.
De kiezers van Wilders, Le Pen, Trump moeten serieus worden genomen. Hun zorgen, angsten en belangen moeten zorg en aandacht krijgen van beleidsmakers en politici. Het is te gemakkelijk deze groepen alleen maar af te doen als racisten en mensen die het niet goed begrepen hebben. Een groot deel van het electoraat van de populisten heeft terechte zorgen. Het gemakkelijke is nu dat populisten al zichtbaar gemaakt hebben wat de problemen zijn die deze groepen kiezers bezig houden.
Nederland, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten beschikken over veel bestuurders die begaan zijn met de bevolking en tegelijk beschikken over de capaciteiten om plannen om te zetten in werkelijkheid. Meer beleidsaandacht geven aan de negatieve aspecten van de globalisering, Europese eenwording en immigratie kan helpen populisme te remmen.
Realisme van verwachtingen
Het is belangrijk dat gewerkt wordt aan het temperen van verwachtingen.
Het grote manco van politici van alle soorten is dat ze beloften doen en verwachtingen scheppen die niet waar gemaakt worden. Niet alleen populisten maken zich hier aan schuldig, maar populisten bedrijven een politiek van verwachtingen die geheel los staan van de realiteit. Donald Trump belooft een muur tussen de Verenigde Staten en Mexico die Mexicanen zouden moeten betalen. Wilders belooft een verbod op alle Korans. Nigel Farage belooft voorspoed en zelfbeschikking na Brexit. Deze politieke aanvoerders doen beloften die ze kunnen waarmaken. Dit spel van realistische verwachtingen en beloften is er een van kundig leiderschap. Het is soort realisme dat burgers ook zelf moeten leren. Verwachtingen moeten bijgesteld en kiezers dienen verantwoordelijkheid te nemen voor hun handelen.
Het scheppen van verwachtingen die niet ingelost worden, zal op termijn de frustratie en woede van deze kiezersgroepen alleen maar groter maken met grote sociale en politieke onrust tot gevolg.